ਫਲ ਉਤਪਾਦਕ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਗਾਹਕ ਵੱਲੋਂ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਭੁਗਤਾਨ ਵਿੱਚੋਂ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਸਿਰਫ 40 ਫੀਸਦੀ ਹਿੱਸਾ- ਆਰਬੀਆਈ ਰਿਪੋਰਟ

ਦੇਸ਼ ਦੇ ਫਲ ਅਤੇ ਸਬਜੀ ਉਤਪਾਦਕ ਕਿਸਾਨਾਂ Farmers Income ਦੀ ਕਮਾਈ ਦਾ ਅਸਲ ਸੱਚ ਭਾਰਤੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ RBI ਦੀ ਤਾਜਾ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਜੱਗ ਜਾਰ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਰਿਪੋਰਟ ਅਨੁਸਾਰ ਇੱਕ ਗਾਹਕ ਵੱਲੋਂ ਅਦਾ ਕੀਤੀ ਰਕਮ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਸਾਨ ਨੂੰ 40 ਫੀਸਦੀ ਤੋਂ ਵੀ ਘੱਟ ਹਿੱਸਾ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਜਦਕਿ 60 ਫੀਸਦੀ ਰਕਮ ਵਿਚੋਲੀਏ ਖਾ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਆਰਬੀਆਈ ਦੇ ਇਕੋਨਮੀ ਅਤੇ ਪਾਲਸੀ ਰਿਸਰਚ ਵਿਭਾਗ ਵੱਲੋਂ ਜਾਰੀ ਵਰਕਿੰਗ ਪੇਪਰ ਵਿੱਚ ਇਹ ਖੁਲਾਸੇ ਹੋਏ ਹਨ ।

ਇਹਨਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਜੇਕਰ ਇੱਕ ਗਾਹਕ 100 ਰੁਪਏ ਦੇ ਕੇਲੇ ਖਰੀਦਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਕੇਲੇ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਕਿਸਾਨ ਨੂੰ 31 ਰੁਪਏ ਹੀ ਮਿਲਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਬਾਕੀ ਸਾਰੀ ਰਕਮ ਵਿਚੋਲੀਏ ਕੋਲ ਰਹਿ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਇਸੇ ਤਰਹਾਂ ਅੰਗੂਰਾਂ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ 100 ਰੁਪਏ ਦੇ ਗਾਹਕ ਵੱਲੋਂ ਖਰੀਦੇ ਅੰਗੂਰਾਂ ਬਦਲੇ ਕਿਸਾਨ ਦੇ ਹਿੱਸੇ 35 ਰੁਪਏ ਅਤੇ ਅੰਬ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ 100 ਰੁਪਏ ਪਿੱਛੇ 43 ਰੁਪਏ ਹੀ ਆਉਂਦੇ ਹਨ।

ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਵੀ ਇਹ ਸਥਿਤੀ ਬੇਹਤਰ ਨਹੀਂ ਹੈ । ਅਗਰ ਕੋਈ ਗ੍ਰਾਹਕ 100 ਰੁਪਏ ਦੇ ਟਮਾਟਰ ਖਰੀਦਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਕਿਸਾਨ ਤੱਕ 33 ਰੁਪਏ ਹੀ ਪਹੁੰਚਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਬਾਕੀ ਮਿਡਲਮੈਨ ਕੋਲ ਰਹਿ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸੇ ਤਰਾਂ ਪਿਆਜ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਕਿਸਾਨ ਨੂੰ ਗਾਹਕ ਵੱਲੋਂ ਅਦਾ ਕੀਤੀ ਰਕਮ ਦਾ 36 ਫੀਸਦੀ ਅਤੇ ਆਲੂ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਕਿਸਾਨ ਨੂੰ ਗਾਹਕ ਵੱਲੋਂ ਅਦਾ ਕੀਤੀ ਰਕਮ ਦੇ 37 ਫੀਸਦੀ ਹਿੱਸੇਦਾਰੀ ਹੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ।

ਅਜਿਹਾ ਹੀ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਕਿਨੂੰ ਨਾਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਕਿਨੂੰ ਉਤਪਾਦਕ ਕਿਸਾਨ ਨੂੰ ਤਾਂ ਗਾਹਕ ਵੱਲੋਂ ਅਦਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਰਕਮ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਹੋਰ ਵੀ ਘੱਟ ਰਕਮ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਆਰਬੀਆਈ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਕਿੰਨੂ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਨਹੀਂ ਹੈ ਪਰ ਆਪਾਂ ਆਮ ਦੇਖਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਹੀ ਵੱਡੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕਿਹਨੂੰ 40-50 ਰੁਪਏ ਕਿਲੋ ਵਿਕ ਰਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿਸਾਨ ਨੂੰ 10 ਰੁਪਏ ਤੋਂ ਵੀ ਘੱਟ ਰਕਮ ਮਿਲ ਰਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਕਿਨੂੰ ਉਤਪਾਦਕ ਕਿਸਾਨ ਨੂੰ ਜੇਕਰ ਗਾਹਕ 100 ਰੁਪਏ ਅਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਕਿਸਾਨ ਤੱਕ ਸਿਰਫ 20 ਤੋਂ 25 ਰੁਪਏ ਹੀ ਪਹੁੰਚਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਬਾਕੀ ਦੀ ਰਕਮ ਮਿਡਲ ਮੈਨ ਕੋਲ ਰਹਿ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।

ਇਹ ਅੰਕੜੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹ ਉਪਰਾਲੇ ਕਰਨੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਹ ਗਾਹਕ ਤੱਕ ਆਪਣੀ ਉਪਜ ਸਿੱਧੇ ਕਿਵੇਂ ਪਹੁੰਚਾ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਕਿਸਾਨ ਲਈ ਆਮਦਨ ਵਾਧੇ ਦਾ ਇਹੀ ਇੱਕੋ ਸਾਧਨ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਮਿਡਲਮੈਨ ਨੂੰ ਬਾਹਰ ਕੱਢ ਕੇ ਗਾਹਕ ਤੱਕ ਸਿੱਧੀ ਆਪਣੀ ਉਪਜ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਦਾ ਉਪਰਾਲਾ ਕਰੇ।